Alfred Nobel’in gerçekten askeri önem taşıyan tek buluşu dumansız baruttu (Balistit) ve mirasın tümü içindeki payı % 10’ dur.
Kendisini çok övenlere, bu övgülerden hoşlanmadığını söylerdi; fakat ölümünden sonra, adı birçok şan ve şeref getirdi.
Alfred Nobel, 21 Ekim 1833’te Stockholm’de doğdu. 1842 yılında ailesi Rusya’ya taşındı. Babası İmmanuel, Rusya’da mühendislik sanayinde çok önemli bir mevki elde etti.
Immanuel Nobel, Kırım Savaşı sonunda çok önemli bir maden yatağı buldu, savaş sırasında hükümetin siparişlerini karşılayarak milyoner oldu; fakat bir süre sonra iflas etti. 1859 yılında ailenin tamamı yeniden İsveç’e döndü. Alfred Nobel 1863 yılında yeniden ailesine katıldı ve babasının laboratuvarında patlayıcı maddeler konusunda çalışmalara başladı. Özel olarak kendi kendini yetiştiren Alfred Nobel, yirmi yaşına geldiğinde zaman mükemmel bir kimyacı ve dil bilgini oldu. İsveççe, Rusça, Almanca konuşuyordu.
Babası gibi, Alfred Nobel hayalci ve yaratıcıydı. Fakat iş hayatında daha başarılıydı ve mali ve ekonomik alanda büyük bir başarı sağladı.
Bilimsel keşiflerini endüstri alanında uygulama konusunda başarı kazandı ve 20’den fazla ülkede 80’den fazla şirket kurdu. Gerçekte onun büyüklüğü, ileri görüşlü, yaratıcılık gücü olan insanları etrafına toplayabilmek yeteneğidir.
Fakat, Nobel’in asıl amacı para kazanmak, hatta keşif yapmak da değildi. O nadiren mutluydu ve daima yaşamın anlamını araştırıyordu. Gençliğinden beri edebiyata ve felsefeye karşı derin bir ilgi duyuyordu. Belki bu yüzden hiç evlenmedi.
O bütün insanlığa karşı derin bir sevgi ve şefkat duyuyordu. Fakirlere karşı daima cömertti. Bir keresinde
“ölen insanlar için muhteşem anıtlar yaptırmaktansa, fakir insanların karnını doyurmayı tercih ederim” demişti.
En büyük arzusu savaşın son bulacağı günü görmekti. 1896 yılında ölümüne dek, milletler arası barışın sağlanması için parasını ve zamanını harcadı. O ünlü vasiyetnamesi ile fizik, kimya, fizyoloji, tıp, edebiyat ve barış konusunda keşif yapan insanlara servet bırakıyordu. Bu öyle bir anıttı ki, ölümünden uzun süre sonra bile hatırlanacaktı.
Ödüller diploma, altın madalya ve çek olarak her yıl 10 Aralık’da ( Alfred Nobeli’in ölüm gününde) ödül kazananlara Stockholm’un meşhur Konser Salonunda İsveç Kralı tarafından büyük bir törenle verilir.
İlk ödül, 1901 yılında verilmiştir.
ALFRED NOBEL’İN VASİYETNAMESİ
Ardımdan bıraktığım gayrimenkulümün ve servetimin tamamı aşağıdaki şekilde dağıtılacak:
Kapital emniyeti bir şekilde bir fonda toplanmalıdır. Bu fonunun faizi her yıl insanlık için en büyük katkıda bulunmuş kişilere dağıtılmalıdır. Bu faiz 5 ana bölüme ayrılmalı ve aşağıdaki şekilde tevzi edilmelidir:
Bir bölüm, FİZİK sahasında en büyük keşfi yapan fizikçiye verilmelidir.
Bir bölüm, KİMYA sahasında en büyük keşfi yapan kimyacı verilmelidir.
Bir bölüm, FİZYOLOJİ ya da TIP sahasında en büyük keşfi yapan kişiye verilmelidir.
Bir bölüm, EDEBİYAT sahasında en büyük keşfi yapan kişiye verilmelidir.
Bir bölüm, milletler arası BARIŞ ve KARDEŞLİK için en büyük çalışmayı yapan fizikçiye verilmelidir.
Başta beş dalda verilen ödüllere 1968 yılında İsveç Bankası Alfred Nobel anısına bir de “İktisat ödülü” eklendi..
Fizik ve kimya konusundaki keşifler İsveç Bilim Konseyi’nce değerlendirilmelidir. Edebiyat ve Barış konusunda ödüller, Norveç Parlamentosu tarafından seçilen 5 kişilik bir komite (kurul) tarafından değerlendirilmelidir.
En büyük ve kesin arzum, ödülleri adaylara dağıtılırken kesinlikle milliyet ayrımı gözetilmemesidir. En önemli ödülü alacak kişi bir İskandinavyalı da olabilir, olmayabilir de.” Paris, kasım 27, 1895 Alfred Bernhard Nobel
1833 yılında İsveç’de dünyaya gelen Alfred Nobel, 1837-59 yılları arasında Peterburgda öğrenim görür.Daha sonra Stockholm’e dönerek kimya okuyan Nobel, Nitrogliserin üzerine deneyler yapar. Dinamiti ve başka birçok patlayıcı maddeyi bulan ünlü bilim adamı, 1863’de de sıvı Nitrogliserin imal etmek üzere bir fabrika kurar ancak bu fabrika 1864’te havaya uçup, küçük kardeşi de burada hayatını kaybedince, anılan maddeyi daha güvenli kullanılabilecek hale getirmek için farklı araştırmalara yönelir.
Nobel’in araştırmaları bir süre sonra sonuç verir ve 1875’de dinamiti bularak önce İngiltere’de (1867), ardından da ABD’de (1868) dinamitin patentini alır. Daha sonra da geligniti bulan (patent tarihi 1876) ve balisti keşfeden (1888) Nobel, buluşlarının askeri amaçlarla kullanılması karşısında büyük üzüntü duymuştur. Çünkü Nobel barışsever bir kişiliğe sahiptir.
Barışsever kişiliği ve savaş karşısında duyduğu üzüntü nedeniyle buluşlarının ona kazandırdığı varlığı Nobel Vakfı’nın kurulması için vasiyet bırakır ve bu vasiyetname uyarınca 30 Aralık 1896 yılında Nobel Ödülleri (fizik, kimya, fizyoloji-tıp,edebiyat, barış) kurulur ve 1901’den beri de 5 dalda bu ödüller verilir.
Nobel Ödülleri
27 Kasım 1895 tarihli ve 30 Aralık 1896’da Stockholm’de açıklanan vasiyetnamesiyle Alfred nobel’in kurduğu ödüllerdir. Bu ödüller, “insanlığa çeşitli alanlarda hizmet edenleri” ödüllendirmek amacıyla verilmektedir.
Bunu sağlamak içinde, Nobel’in servetinin yıllık geliri bei çeşit paya bölünerek dağıtılır.
Bu ödüllerden birincisi fizik, ikincisi kimya, üçüncüsü fizyoloji-tıp alanında en önemli buluşu yapan kimseye, dördüncüsü edebiyat alanında en iyi eserin yazarına, beşincisi de halklar arasında “kardeşliğin gerçekleşmesi ve barışın sağlanması” için en çok ya da en iyi çalışan kimseye verilir. Fizik ve Kimya ödülleri İsveç Fen Akademisi, Tıp ve Fizyoloji Ödülleri Stockholm Karolin Enstitüsü, Edebiyat ödülü Stockholm Akademisi, Barış ödülü de Norveç Storting’i tarafından seçilen beş kişilik bir komisyonca dağıtıldı. İktisat alanında verilen Nobel Ödülü ise ancak 1969’da başlayabilmiştir.
Nobel Alan Ülkeler
Bugüne kadar toplamda 70 ülke2den farklı kategorilerde bilim insanları ödül almıştır.
En çok Nobel ödülüne sahip ülke, 333 Nobel ödülü ile ABD’dir. İkinci sırada 119 ülke ile en çok Nobel Ödülünü alan ülke İngiltere olurken, Almanya 102 ödül ile üçüncü sırada yer almaktadır.
Diğer ülkelerin aldıkları nobel ödül sayıları ise şöyledir.
Fransa 62, İsveç 30, Rusya 27, İsviçre 26, İtalya ve Kanada 20, Japonya, Avusturya ve Hollanda 19, Danimarka 14, Norveç ve Polonya 12, Avustralya ve Macaristan 11, Belçika ve İsrail 10, G.Afrika ve Çin 9, İspanya 8, Hindistan ve İrlanda 7, Çek Cumhuriyeti ve Arjantin 5, Belerus, Finlandiya Portekiz ve Mısır 4, Meksika ve Romanya 3, Bosna Hersek, Cezayir, Doğu Timor, Guatemala, G.Kore, İran, Liberya, Pakistan, Slovakya, Şili, Yunanistan, Saint Lucia, Hırvatistan 2 ve Azerbaycan, Bangledeş,Brezilya, Bulgaristan, Filistin, Faroe Adaları, Gana,Kenya, Kıbrıs Rum Kesimi, Kolombiya, Kosta Rika, Myanmar, Nijerya, Peru, Slovenya, Sırbistan, Tayvan, Tibet, Trinidad ve Tabago, Türkiye, Venezüella, Vietnam ve Yemen 1 Nobel ödülü almıştır. Alfred Nobel”
Alfred Nobel, 21 Ekim 1833 tarihinde varlıklı bir ailenin üçüncü çocuğu olarak Stockholm'de dünyaya geldi.
Baba Immanuel Nobel, Alfred henüz 4 yaşındayken Stokholm'den Finlandiya'ya taşındı. Fakat burada da ticari açıdan istediği geliri elde edemedi.
Yeniden varlıklı bir ailenin çocuğu olan Alfred ise özel öğretmenler tarafından eğitildi. Babası, Alfred'in fizik ve kimya alanında kendisini geliştirmesini istiyordu.
Edebiyata olan ilgisinin azalması ve kimya alanına yönelmesi için Immanuel Nobel, Alfred'i iki senelik kimya eğitimi için yurt dışına gönderdi.
Alfred Nobel'e göre nitrogliserin basınç ve sıcaklık etkisiyle kolay bir şekilde patlıyordu. Bu durum nitrogliserinin pratik kullanımını sınırlandırmakla kalmıyor, can kayıplarına da neden oluyordu.
Ve bu sorunu çözmek için gece gündüz çalışmaya başladı. Çalışmaları sırasında ailesi tarafından Rusya'ya geri dönmesi söylenen Alfred, çalışmalarına bir süre Rusya'da babasıyla birlikte devam etti. Fakat Kırım Savaşı'nın sona ermesi artık silah siparişi alamayan baba Immanuel Nobel'in işlerinin bozulmasına neden oldu. İşleri bozulan ve iflas eden aile tekrar Stokholm'e geri döndü. Ludvig ve Robert ise Rusya'da kaldı.
Burada çalışmalarına devam eden Nobel'in, 1864 yılındaki çalışmaları sırasında yaşanan patlama, kız kardeşi Emily'nin hayatını kaybetmesiyle sonuçlandı.
Kız kardeşi Emil'in yanı sıra, patlamada 4 kişi daha hayatını kaybetti. Ve Alfred Nobel'in Stockholm sınırları içinde patlayıcı üzerine çalışması yasaklandı. Çalışmaları sırasında kız kardeşinin hayatını kaybetmesine neden olan Alfred, araştırmalarını sonlandırmak yerine inatla ortaya bir şeyler çıkarmak için çalışmalarına devam etti.
Nitrogliserinin pratik kullanımı için yaptığı çalışmaları sonuç veren Alfred, 1864'te dinamit barutunu bulmayı başardı.
Bu buluşuyla birlikte, nitrogliserini artık kontrol edilebilir bir patlayıcı olarak dünyaya sunulmuş oldu. Kontrol edilemeyen ve birçok insanın ölümüne neden olan nitrogliserin, Nobel sayesinde kontrol edilebilir bir hale gelmişti.
Dinamitin patentini alan Alfred, çalışmalarına devam etti. İlerleyen senelerde balistit adını verdiği yeni bir barut türü buldu.
1879'da ise Paris'teki laboratuvarında dumansız barut adını verdiği itici barutu keşfetti.. Bu keşiflerle birlikte madencilik alanında büyük bir gelişim yaşandı. Dinamit ile patlatılan maden yatakları daha verimli olmaya başladı ve madenlerin bulunması işlemi çok daha kolay şekilde sağlandı.
Alfred Nobel dinamitle, barutla ilgili araştırmalarına devam ederken, Rusya'da kalan kardeşleri Ludvig ve Robert ise dinamit sayesinde petrol yataklarını kolayca keşfetti.
Keşifler sayesinde Kafkaslarda bulunan birçok petrol yatağı, Ludvig ve Robert tarafından işletildi. Bu petrol yatakları sayesinde Nobel ailesi büyük kazançlar elde etti.
Sadece petrol yatakları değil, Alfred Nobel'in 20 farklı ülkede kurduğu 100'e yakın şirketi de büyük kazançlar elde ediyordu.
Bu şirketlerin birçoğu, silah ve patlayıcı üzerine kurulan şirketler olarak biliniyordu. Birçok ülkenin silah ve patlayıcı ihtiyacı, Alfred Nobel'in kurduğu şirketler tarafından sağlandı.
1888 tarihinde kardeşi Ludvig'in hayatını kaybetmesi, Alfred Nobel için dönüm noktası oldu. Bu olay sonrasında Fransız gazetelerinde 'Ölüm taciri, öldü!' manşeti atılmıştı.
Fransız gazeteleri Ludvig'in ölümünü, Alfred Nobel öldü diye sunmuşlardı. Ortada büyük bir yanlışlık olsa da, Alfred Nobel'in öldükten sonra bu şekilde anılacak olması, Nobel'i büyük bir hayal kırıklığına uğrattı. Gazetede; 'İnsanları hiç olmadığı kadar hızlıca öldürmenin yollarını bularak zengin olan Dr. Alfred Nobel, dün öldü.' yazıyordu.
Patlayıcı imalatı üzerine birçok şirketi bulunan Alfred Nobel, buluşlarının insanların ölümüne neden olması ve savaşlarda kullanılması nedeniyle büyük bir üzüntü içine girmişti.
Genel olarak düşünceli haliyle tanınan Alfred, dinamit ile ilgili şunları söylüyordu;
Dinamiti bulan adamı -beni- barış dostu olarak görenler benimle alay edeceklerdir. Varsın öyle olsun.. Madem insan aklını dinlemiyor, öyleyse o kadar korkunç bir öldürme aracı bulunmalı ki, insanlık korku ve korunma içgüdüsü ile barışı seçsin.
Hiç evlenmeyen Alfred Nobel, öldükten sonra 'Ölüm taciri' olarak anılmak istemediğinden dolayı servetini oluşturduğu Nobel Vakfı'na bağışladı.
Alfred Nobel'in serveti, Nobel Vakfı aracılığıyla insanlığa en büyük hizmeti sağlayan eden kişilere 'tıp, edebiyat, fizik, kimya ve barış' alanında her sene dağıtılacaktı.
Toplamda 355 patenti bulunan Alfred Bernard Nobel, 10 Aralık 1896'da İtalya'da hayatını kaybetti. Vasiyeti üzerine her 10 Aralık'ta Nobel Ödülleri sahiplerine teslim ediliyor.
Vasiyeti;
Ardımdan bıraktığım gayrimenkul ve servetimin tamamı, aşağıdaki şekilde dağıtılacaktır. Kapital, emniyetli bir şekilde fon'da toplanmalıdır. Bu fon'un geliri her yıl insanlığa en büyük hizmeti yapan kişilere dağıtılmalıdır. Bu gelir beş ana bölüme ayrılmalı ve aşağıdaki şekilde dağıtılmalıdır. Bir kısım fizik sahasında en büyük keşfi yapan kişiye verilmelidir. Bir kısım kimya sahasında en büyük keşfi yapan kişiye verilmelidir. Bir kısmı fizyoloji ya da tıp alanında en büyük keşfi yapan kişiye verilmelidir. Bir kısım edebiyat sahasında en büyük eseri yazan kişiye verilmelidir. Bir kısım milletlerarası barış ve kardeşlik için en büyük çalışmayı yapan kişiye verilmelidir. Fizik ve kimya konusundaki keşifler, İsveç ilim konseyince değerlendirilmelidir. Tıp konusundaki çalışmalar Stockholm'deki Caroline Enstitüsü tarafından değerlendirilmelidir. Edebiyat ve barış konusundaki mükafatlar Norveç parlementosu tarafından seçilen beş kişilik bir heyet tarafından değerlendirilmelidir. En büyük ve kesin arzum mükafatlar adaylara dağıtılırken kesinlikle milliyet ayrımı yapılmamasıdır. En mühimi, mükafatı alacak şahıs bir İskandinavyalı da olabilir, olmayabilir de.
27 Kasım 1895, Alfred Bernard Nobel...
Yorumlar
Yorum Gönder